Testament holograficzny. Co to jest i kiedy jest ważny?

Testament holograficzny, zwany również testamentem własnoręcznym, to najprostsza i najbardziej dostępna forma rozporządzenia majątkiem na wypadek śmierci. Aby go sporządzić, wystarczy kartka i długopis. Prosta forma oznacza jednak większe ryzyko błędów, które mogą unieważnić dokument. Jak uniknąć pomyłek?

W tekście wyjaśniamy, czym jest testament holograficzny (własnoręczny) oraz czym różni się od testamentu notarialnego. Dowiesz się także, jak prawidłowo sporządzić i przechowywać testament, by uniknąć błędów formalnych i ryzyka jego utraty. W artykule omawiamy też, jak długo testament własnoręczny pozostaje ważny oraz w jakich przypadkach może zostać zakwestionowany.

Czym jest testament holograficzny?

Testament holograficzny (własnoręczny) to forma testamentu przewidziana w art. 949 § 1 Kodeksu cywilnego, sporządzana samodzielnie przez spadkodawcę bez udziału notariusza oraz świadków. Ma taką samą moc prawną jak testament notarialny, pod warunkiem że został sporządzony zgodnie z wymogami prawa.

W tego rodzaju dokumencie można zawrzeć wszelkie rozporządzenia majątkowe na wypadek śmierci, w szczególności wskazać spadkobierców, dokonać zapisów na rzecz konkretnych osób, ustanowić zapisobierców lub wydziedziczyć członków rodziny.

Choć testament własnoręczny jest formą prostą i łatwo dostępną, również on musi spełniać określone wymogi formalne, od których zależy jego ważność.

Jakie są wymogi formalne ważności testamentu holograficznego?

Aby testament własnoręczny był ważny i skuteczny, musi spełniać wymogi określone w art. 949 § 1 Kodeksu cywilnego. Oznacza to konieczność zachowania trzech podstawowych elementów:

• Własnoręczne sporządzenie testamentu – testament musi być napisany w całości ręcznie przez spadkodawcę. Nie może być wydrukowany, napisany na komputerze ani podyktowany innej osobie. Wymóg ten ma na celu potwierdzenie, że dokument rzeczywiście sporządził testator i że odzwierciedla on jego prawdziwą wolę. Dzięki temu możliwe jest także ustalenie autentyczności dokumentu i identyfikacja osoby, która go sporządziła.
• Podpis spadkodawcy – testament musi być podpisany przez osobę, która go sporządziła. Podpis powinien znajdować się pod treścią dokumentu i najlepiej obejmować imię oraz nazwisko testatora. Brak podpisu co do zasady powoduje nieważność testamentu, ponieważ oznacza, że dokument nie został ukończony i nie stanowi potwierdzenia ostatecznej woli spadkodawcy.
• Data sporządzenia testamentu – testament powinien być opatrzony datą, choć jej brak nie zawsze powoduje nieważność. Data jest istotna, ponieważ pozwala ustalić, kiedy testament został sporządzony, a także który z kilku testamentów jest najnowszy. Pomaga również ocenić, czy spadkodawca w chwili jego sporządzenia miał zdolność do świadomego i swobodnego testowania.

Czy testament holograficzny jest mniej ważny niż notarialny?

Nie. Testament holograficzny ma taką samą moc prawną jak testament notarialny. Obie formy są w polskim prawie równorzędne, o ile zostały sporządzone zgodnie z określonymi wymogami. Różnice między nimi dotyczą nie ważności, lecz sposobu sporządzenia, bezpieczeństwa i pewności co do autentyczności.

Testament notarialny sporządza notariusz, co gwarantuje jego zgodność z prawem i eliminuje ryzyko błędów formalnych. Posiada on również większą moc dowodową. Jego autentyczność jest z zasady niepodważalna, a sam dokument przechowywany jest w sposób bezpieczny.

Z kolei testament holograficzny wiąże się z większym ryzykiem błędów, zagubienia dokumentu lub późniejszych sporów co do jego autentyczności.

Jak przechowywać testament holograficzny?

Jak wspomniano wcześniej, jednym z ryzyk związanych z testamentem holograficznym jest to, że jako dokument prywatny może zostać zagubiony, zniszczony lub ukryty, a po śmierci testatora nikt nie będzie wiedział o jego istnieniu.

W przeciwieństwie do testamentu notarialnego, który jest przechowywany przez notariusza i ujawniany w specjalnym rejestrze, testament własnoręczny wymaga od testatora samodzielnego zadbania o jego bezpieczeństwo.

Aby zminimalizować ryzyko utraty lub podważenia testamentu, warto przestrzegać kilku zasad:

• przechowuj dokument w bezpiecznym miejscu – np. w sejfie domowym, zamkniętej kopercie lub depozycie bankowym,
• poinformuj zaufaną osobę o miejscu przechowania – pozwoli to uniknąć sytuacji, w której testament nie zostanie odnaleziony,
• złóż testament w sądzie lub u notariusza na przechowanie – to najpewniejszy sposób zabezpieczenia dokumentu,
• zarejestruj testament w Notarialnym Rejestrze Testamentów (NORT) – rejestr potwierdza istnienie dokumentu i miejsce jego przechowania, nie ujawniając treści,
• nie przechowuj jedynie kopii lub skanu – tylko oryginał napisany własnoręcznie ma moc prawną.

Jak długo jest ważny testament własnoręczny?

Testament własnoręczny nie traci ważności z upływem czasu. W przeciwieństwie do wielu innych dokumentów prawnych, jego moc nie jest ograniczona żadnym terminem. Pozostaje ważny tak długo, dopóki nie zostanie odwołany, zmieniony lub zniszczony przez spadkodawcę.

Oznacza to, że testament sporządzony nawet wiele lat wcześniej zachowuje pełną skuteczność, jeśli spełnia wymogi formalne i odzwierciedla rzeczywistą wolę testatora.

Chcesz mieć pewność, że Twój testament będzie ważny i skuteczny? Skonsultuj jego treść ze mną. Pomogę Ci sporządzić dokument, który odzwierciedli Twoją wolę i nie zostanie zakwestionowany po śmierci. 

+48 508 319 888 lub biuro@adwokatml.pl